Weg met de nostalgie

Dit stuk is een reactie op een column van Paul Bordewijk

Met terugverlangen naar de jaren ’70 schieten we niets op. Nostalgie maakt ons blind voor wat er toen is mis gegaan, en staat vooruitgang in de weg.

Afgelopen PG konden we van de hand van Paul Bordewijk een veel gehoord betoog lezen: in de jaren ’70 was het beter. Paul stelt dat die tijd het ideaal van een socialistische maatschappij dichter benaderde dan nu. De commercie was verder ingedamd, de inkomensverschillen waren kleiner en de voorzieningen beter.

Hoewel dit op zichzelf allemaal klopt is het niet iets om onze politiek op te baseren. De motor van de geschiedenis heeft geen achteruit. De ontwikkelingen die ons van de jaren ’70-maatschappij weggevoerd hebben, lopen nog steeds en maken terugkeer onmogelijk. Als we de wereld weer sociaaldemocratisch willen maken moeten we analyseren wat die ontwikkelingen waren, en niet blijven hangen in het idee dat we terug kunnen.

Die ontwikkelingen zijn grofweg in drie delen in te delen, en die zijn niet allemaal negatief. Allereerst zijn veel ideeen uit de sociaaldemocratie bij iedere partij ingeburgerd. Er is niemand meer die tegen de AOW is, bijvoorbeeld. De sociaaldemocraten hebben in de 20e eeuw ongekend succes geboekt en het politieke landschap blijvend veranderd.

Toch is het niet alleen obliteration through incorporation waardoor de sociaaldemocratie op zijn eind gelopen is. Voor een flink deel hebben de ontwikkelingen waar wij in de jaren 70 voor stonden hun eigen graf gegraven. Neem bijvoorbeeld het onderwijs. Via de studiebeurs hebben we het hoger onderwijs voor iedereen bereikbaar gemaakt. Dat leidde vervolgens weer tot massaliteit en kwaliteitsverlies. De politieke stromingen spelen als het ware haasje-over: het is onvermijdelijk dat het concrete beleid van de een op een gegeven moment faalt, wat ruimte geeft aan de ander.

Dan komen we op de derde oorzaak: de ideologische heropleving van rechts sinds 1980. Hier ben ik het met Paul eens ben, maar je kunt dat niet los zien van de andere twee oorzaken. Als de kritiek van rechts destijds niet op de een of andere manier op de werkelijkheid had aangesloten, dan was die nooit aangeslagen. Zelfs als we het niet met die kritiek eens zijn moeten we hem alsnog onderzoeken, om hem beter te kunnen pareren. Daarvoor is analyse nodig, geen nostalgie.

Wat moet er gebeuren? We moeten er voor zorgen dat wij weer het initiatief krijgen. Zolang we achter de VVD aan blijven lopen legitimeren we de huidige situatie en maken we de zaken alleen maar erger. Nu de crisis de grenzen van het marktdenken voor veel mensen zichbaar gemaakt heeft, is het tijd voor een fundamentele breuk met de afgelopen 30 jaar.

Natuurlijk is het zo dat de crisis in de sociaaldemocratie door allerlei ongure elementen gebruikt wordt om hun eigen ideeen naar binnen te smokkelen. De woorden vooruitgang en vernieuwing zijn vaak genoeg misbruikt door de partijgenoten die in hoog tempo bezig zijn de paar stukjes sociaaldemocratie die nog overeind staan af te breken. Dat betekent niet dat we niet vooruit moeten. Het alternatief is stagnatie en overbodigheid.

Be the first to comment on "Weg met de nostalgie"

Leave a comment

Your email address will not be published.


*