Vermogensbelasting is nodig: een sommetje

Een van de favoriete argumenten tegen vermogensbelasting is dat het een dubbele belasting zou zijn. Ik wilde weten of dat klopt, dus heb ik het uitgerekend. Het antwoord zal je verbazen.

Laten we eerst even over het probleem heen stappen dat alle belastingen dubbele (en driedubbele, en vierdubbele) belastingen zijn. Immers, Euro’s zijn geen gouden dubloenen. Ze eindigen hun leven niet in een schatkist ergens, ze blijven circuleren. De euro loon waar jij inkomstenbelasting over betaalt was voor jouw baas een euro winst waar hij winstbelasting over betaald heeft, enzovoort. Het idee dat iedere euro maar een keer belast moet worden is alleen zinnig als het ding een eindige levensduur zou hebben.

Maargoed, laten we het argument dat dubbele belasting onrechtvaardig is gewoon eens voor waar aannemen, en dan zien waar we uitkomen. Stel, je spaart ieder jaar braaf een bepaald deel van je inkomen. Aan het eind van je leven zit je dan op een flinke bak geld. Hoeveel daarvan heb je zelf gespaard, en hoeveel heb je er door rente bij gekregen? Het antwoord zal je verbazen: meer dan drie kwart van het geld is rente, allemaal onbelast!

Om op dit getal te komen heb ik de volgende aannames gemaakt. Ik ben er vanuit gegaan dat je vermogen ieder jaar met 4.5% groeit. Verder ben ik er vanuit gegaan dat je nooit geld van de rekening haalt. Als laatste ben ik er vanuit gegaan dat je inkomen meegroeit met de economische groei, die ik op 1.5% gezet heb. Deze getallen heb ik uit het boek ‘Kapitaal in de 21e eeuw’. Volgens de schrijver zijn het de getallen die je kunt verwachten als je nu begint met vermogen opbouwen. Die 1.5% is trouwens niet zo verschillend van wat het IMF schat voor de rijke landen in 2015.

Nu zul je natuurlijk zeggen: geef mij alsjeblieft een spaarrekening die 4.5% rente geeft! Zo’n rekening bestaat natuurlijk niet, zeker nu. Maar als je kijkt naar bijvoorbeeld de beurs, dan zie je dat koersstijgingen van gemiddeld 4.5% per jaar helemaal niet zo gek zijn. Je moet je geld dan wel decennia wegzetten, natuurlijk, zodat je schommelingen opvangt. We praten hier dus over de grote spaarders die het zich kunnen veroorloven hun geld voor jaren uit het oog te verliezen.

Het is natuurlijk het rente-op-rente effect dat ervoor zorgt dat zo’n groot gedeelte van het vermogen onbelast blijft. Als je 100 euro weg zet tegen 4.5% rente, dan heeft het zich na 16 jaar verdubbeld. Over die tweede honderd euro heb je geen cent belasting betaald, en zo gaat het maar door. Het overgrote deel van de opgebouwde euro’s zijn rente, en die kun je alleen belasten met vermogensbelasting.

Vermogensbelasting is dus zo gek nog niet, en het is zeker geen dubbele belasting. Waarom is het dan zo impopulair? Ik denk dat dat komt (afgezien van hebzucht), omdat de economische situatie vroeger anders was. Als je opgegroeid bent met de economische omstandigheden uit de van de babyboomers, dan ligt het allemaal anders. De economische groei lag toen hoger, en het rendement op kapitaal lag lager. In zo’n situatie een kleiner gedeelte van het gespaarde geld rente. Als je de groei-getallen invult voor de jaren ’50-’70, bijvoorbeeld (4.1% economische groei, 2.4% kapitaalgroei), dan vind je dat ‘maar’ 40% van het over een leven opgebouwde vermogen onbelast is. Als je de getallen van nog wat verder terug invult (1.2% en 1.8%) dan is het zelfs maar een kwart.

De gedachte dat vermogensbelasting een dubbele belasting is, berust dus op een verouderd beeld van de economie. In de 21e eeuw gaan we vermogensbelasting hard nodig hebben.

Wil je de in dit stuk genoemde getallen zelf narekenen? Download dan hier de Excel-sheet.

Dit stuk werd mogelijk gemaakt door de steun van Rald Schalkwijk via Patreon.

7 Comments on "Vermogensbelasting is nodig: een sommetje"

  1. – Wat bedoel je met belastingvrije rente? Zitten hier niet ook allerlei soorten belasting in zoals dividendbelasting?
    – Waar corrigeer je voor de inflatie?
    – Wat is een realistische rente voor individuele beleggers? Ookal zijn die vaak aangesloten bij grotere fondsen, er is nog steeds een groot verschil met pensioenfondsen.
    – Wat betekend het voor dit betoog dat vermogensbelasting wordt berekend over vermogen en niet over rente-inkomsten? Zou dat een beter idee zijn?

  2. -> De hele aanname van dit sommetje is dat het geld wat gespaard wordt al belast is (door inkomstenbelasting of wat dan ook). Ik gebruik nergens de woorden ‘belastingvrije rente’, dus ik weet niet zo goed wat je daarmee bedoelt.

    -> Nergens, maar inflatie verandert het plaatje niet significant. Inflatie heeft zowel invloed op de lonen als op de opbrengsten uit kapitaal. Je kunt zelf uitproberen wat er gebeurt als je twee procent optelt bij zowel de loongroei als bij de kapitaalgroei; dat verandert het beeld niet significant, en maakt de fractie onbelast vermogen zelfs nog een beetje groter.

    -> De beurs is de afgelopen 32 jaar (sinds de AEX bestaat) 7.8% per jaar gegroeid. Het rendement van pensioenfonsen is meer dan 10%. Datzelfde geldt voor universiteiten in de VS, die daar grote beleggers zijn. Kortom, het verschil tussen grote en kleine beleggers is een puntje of twee (wat trouwens ook het getal is waar Piketty op uitkomt)

    -> Dit betoog gaat uit van de afwezigheid van vermogensbelasting. De vraag of je vervolgens beter vermogen of opbrengsten uit vermogen kunt belasten is een andere discussie.

  3. Bedankt voor je reactie. Ik weet nog niet of ik het met je eens ben, maar het is een interessante kwestie. Even een stapje terug. Als ik je goed begrijp betoog je de belasting over de inkomsten uit vermogen. Dat is iets anders dan vermogensbelasting. Bij mijn weten wordt het argument van ‘dubbele belasting’ vaak gebruikt in de zin van dat vermogensbelasting geen belasting is bij een transactie (zoals bij de meeste belastingen), maar over het vermogen zelf.

    In de praktijk zal dit allemaal dicht bij elkaar komen. Maar als je betoogd dat deze belasting niet ‘dubbel’ is, zul je hier m.i. op in moeten gaan.

    Verder blijf ik erbij dat de cijfers rammelen. Niet al het vermogen wordt belegd. Beleggen kost geld. Een ‘risicovrije’ 4,5% is best hoog. En er spelen allerlei andere belastingen ook een rol.

    Misschien nog een ander theoretisch argument voor vermogensbelasting: Een taak van de overheid is het beschermen van eigendom. Daarom moet er belasting bestaan voor het hebben van eigendom.

  4. Nee, het gaat niet over de belastingen op inkomsten uit vermogen of over vermogensbelasting, het gaat om wat er zou gebeuren als je helemaal geen belasting op vermogen (van wat voor aard dan ook) zou heffen. Daarbij heb ik de extra aanname gemaakt dat het startkapitaal van dat vermogen al eerder belast is, namelijk toen het verkregen werd. Wat voor belasting dat was, maakt niet uit.

    Ja, beleggen kost geld, maar als het vermogen groter wordt, worden de kosten van dat beleggen verwaarloosbaar klein. Dat is trouwens een van de redenen waarom grote vermogens het beter doen dan kleine, volgens Piketty. Als jij een bankier een ton per maand wilt betalen om jouw vermogen te beheren, dan moet je gewoon 100 miljoen weg zetten, en dan is dat bedrag verwaarloosbaar.

    Wat die 4.5% betreft: check deze quote van Zalm, ten tijde van de hervorming van het belastingstelsel: “Elke sukkel haalt meer dan 4% rendement. Wie dat niet lukt kan bij mij staatsobligaties krijgen, met een procent of 6 rendement”

    Het klopt dat er allerlei andere goede redenen zijn om vermogensbelasting te heffen, maar daar gaat het hier niet om. Ik heb nergens gezegd dat ik volledig was.

  5. Het probleem is dat inkomsten uit vermogen ontzettend moeilijk te berekenen kan zijn. Dat is volgens mij de voornaamste reden om te rekenen met een forfaitair rendement. (Overigens “bestraf” je hiermee ook dat iemand zijn geld op een bankrekening zet en niet inversteert, wat ik zelf wel een goede zaak vind.)

    Verder heb ik ooit gelezen dat een rendement van 14% op aandelen te halen moet zijn. Dat is natuurlijk behoorlijk risicovol, maar daardoor kunnen júíst de mensen die al veel vermogen hebben en risico kunnen lopen, nog makkelijker meer vermogen vergaren. Ik denk dat een progressief belastingstelsel een goede oplossing zou zijn.

  6. Ik denk dat 14% wel een tikje optimistisch is, hoor. Een van de belangrijkste argumenten voor een progressieve vermogensbelasting is inderdaad dat grote vermogens beter renderen.

  7. ==
    De euro loon waar jij inkomstenbelasting over betaalt was voor jouw baas een euro winst waar hij winstbelasting over betaald heeft, enzovoort.
    ==

    Fout. Loon is voor de baas een kostenpost. Kosten gaan van de opbrengsten af, en pas over het verschil, dat is het resultaat, wordt vennootschapsbelasting betaald.

Leave a Reply to jrenema Cancel reply

Your email address will not be published.


*