Laat ECB Griekse schulden opkopen

De gedachte dat de euro niet zo’n goed idee was begint steeds meer om zich heen te grijpen. Daarmee ben je echter nog niet van de euro af. Er is een groep fanatieke Europisten voor wie de Europese integratie een doel op zichzelf is, onafhankelijk van de consequenties die dat voor de Europese bevolking heeft. Je vindt dergelijke types veel onder Brusselse ambtenaren, maar ook onder regeringsleiders. Het heeft er alle schijn van dat Merkel en Hollande verwachten dat hun plaats in de geschiedenisboekjes ervan afhangt of ze in staat zullen zijn de euro te behouden.

Het doet denken aan honderd jaar geleden, toen de leiders van de grote landen hun onderdanen massaal de dood injoegen op de slagvelden in Frankrijk. Vergeleken daarbij is het lot van 35-jarigen in Spanje en Griekenland die werkloos thuis bij hun ouders wonen omdat in het kader van de ‘hervormingen’ de werkloosheidsuitkeringen zijn afgeschaft altijd nog mild, maar ze zijn even goed slachtoffer van politici die abstracte idealen als de glorie van de natie of de eenheid van Europa laten prevaleren boven het lot van hun inwoners.

Maar er zijn ook praktische argumenten om voorzichtig te zijn bij het ontbinden van de euro. Het leidt hoe dan ook tot een periode van onrust waarbij de onderlinge waardeverhouding van de nieuwe munten op de tast zal moeten worden vastgesteld. Sommigen zullen daarbij grote winsten maken, en anderen grote verliezen leiden. De onrust waarmee dat gepaard gaat is ook niet goed voor de economie. Juist de rampzalige gevolgen van de ondoordachte invoering van de euro zijn een argument om de euro nu niet een-twee-drie af te schaffen.

In plaats van alles nu weer op zijn kop te zetten, lijkt het beter zich te concentreren op de ergste problemen. En dan kom je uiteraard bij Griekenland uit. De Duitse minister van Financiën Schäuble heeft concrete gedachten ingebracht hoe uittreding van Griekenland uit de eurozone zou moeten plaats vinden. En zijn voormalige Griekse collega Varoufakis voelde daar wellicht ook wel voor, hoewel het niet altijd duidelijk is wat hij echt wil. Wanneer ze in Delphi bij het orakel nog een vacature voor een Pythia hebben, zou ik hem zeker aanbevelen.

De inflatie in Griekenland maakte Griekse diensten en producten te duur voor het buitenland, waardoor de handelsbalans uit evenwicht is geraakt. Ik heb mensen als Wientjes en De Jager wel horen zeggen dat dat heel goed was, want zo kon Nederland veel naar Griekenland exporteren zonder dat Griekenland kon devalueren om de situatie weer in evenwicht te brengen. Voor zover ze het geld dat voor de Griekse import nodig was niet uit export verdiend werd, leenden de Grieken het gewoon tegen de rente die algemeen in de eurozone gangbaar was. Dat dat wel eens tot betalingsproblemen zou kunnen leiden realiseerden de mensen die de baas zijn op de financiële markten zich niet. Die waren te druk met hun bonussen.

Om Griekenland structureel weer gezond te krijgen, zal het veel goedkoper moeten produceren. Dat kan als de lonen en de prijzen stapje voor stapje naar beneden gaan, zoals de afgelopen vijf jaar gebeurd is. Dat heet interne devaluatie. Maar het zou veel sneller gaan wanneer Griekenland uit de EMU zou stappen en de nieuwe munt sterk devalueerde. Dat heet externe devaluatie. Dat is een pijnlijk proces, maar het helpt wel. Dat zag je in Argentinië en onlangs nog in IJsland.

Een probleem bij zowel interne als externe devaluatie is dat daarmee de staatsschuld niet afneemt, en de verhouding tussen staatsschuld en nationaal inkomen dus ongunstiger wordt. Dat is de afgelopen vijf jaar ook gebeurd, waardoor ondanks alle bezuinigingen Griekenland er nu nog veel slechter voorstaat.

Uit de EMU gaan is dus geen alternatief voor schuldafschrijving, maar het moet allebei gebeuren. Zonder schuldafschrijving leidt uit de EMU gaan tot een nog veel ongunstiger verhouding tussen schuld en nationaal inkomen, tenzij Griekenland eenzijdig weigert terug te betalen, zoals Argentinië gedaan heeft.

Het betekent dat hoe dan ook de Griekse schuld hooguit voor een gedeelte zal kunnen worden terugbetaald. Binnen de EMU kan Griekenland onvoldoende groeien om daartoe in staat te zijn, buiten de EMU zal er wel reële maar geen nominale groei van het BBP plaats vinden, en is Griekenland evenmin tot aflossen in staat.

Dat is niet leuk voor de andere EMU-landen, waar men de inwoners heeft voorgehouden dat het lenen van geld aan Griekenland nu juist zo’n profijtelijke business was. Elke keer zie ik Noud Wellink weer voor me, die bij Paul en Witteman alvast de briefjes van € 50 aan het tellen was die Griekenland zou terugbetalen. Het is vooral een hard gelag voor landen waar de bevolking nog armer is dan in Griekenland, zoals Slowakije.

Maar als men wil is daar een oplossing voor. Om de economie weer aan te jagen heeft de ECB besloten tot een programma van kwantitatieve verruiming, waarbij de bank staatsleningen opkoopt om zo de hoeveelheid geld die in omloop is te vergroten. Hetzelfde kan bereikt worden wanneer de ECB de leningen aan Griekenland overneemt. De lidstaten van de EMU hoeven dan navenant minder te lenen, waardoor het aanbod van geld op de kapitaalmarkt even hard toeneemt als wanneer de ECB leningen van anderen opkoopt.

De ECB kan dan naar bevind van zaken handelen: uitstel van rente en aflossing, conversie naar de nieuwe Griekse munt, gehele of gedeeltelijke kwijtschelding. Natuurlijk loopt de ECB dan de door Griekenland te betalen rente mis, maar voor de ECB staan daar anders dan voor de huidige eigenaren van Griekse schuld geen rentelasten tegenover. Wel loopt de ECB de rente mis die zij anders op de opgekochte leningen had gekregen, en kan zij die rente dus ook niet als winst uitkeren aan de aandeelhouders. Maar daarmee lopen de lidstaten alleen een meevaller mis die zij ook niet gekregen hadden wanneer de uitzonderlijke financiële situatie de ECB niet tot de kwantitatieve verruiming gebracht had.

Kortom, een oplossing waar iedereen tevreden mee zou moeten zijn. Dat het niet gebeurt is omdat politici te veel denken in termen van huishoudboekjes die op orde moeten zijn in plaats van macro-economische verbanden. Dat is een van de gevolgen van de neoliberale consensus waarin we verdwaald zijn geraakt.

Be the first to comment on "Laat ECB Griekse schulden opkopen"

Leave a comment

Your email address will not be published.


*