Moslims zijn niet de nieuwe joden

In zijn laatste post bekritiseert Jelmer Renema het Franse bourkiniverbod. Daar ben ik het helemaal mee eens, maar ik ben minder gelukkig met de vergelijking die hij maakt met de vervolging van de Joden tijdens de Duitse bezetting. Het is een typisch voorbeeld van de doorwerking van de holocaust in het huidige debat, zoals ik die eerder signaleerde.

Er zijn grote verschillen tussen het antisemitisme van de Nazi’s en de huidige afkeer van de islam bij veel mensen. In de eerste plaats is het lijden van de Joden tijdens de Tweede Wereldoorlog niet te vergelijken met het ongemak van een vrouw die door de politie gedwongen wordt een deel van haar kleren uit te trekken, hoe vernederend dat laatste ook is. Als je al een hedendaags equivalent zoekt van de Jodenvervolging kom je eerder uit bij de onderwerping van de Yezidi’s door IS.

In de tweede plaats richtte het antisemitisme van de Nazi’s zich niet op hun geloof, maar op hun afstamming. Ook mensen die zichzelf helemaal niet als Jood beschouwden, werden afgevoerd naar Auschwitz. Onder degenen die verontrust zijn over de opkomst van de Islam, is er daarentegen juist grote vreugde over moslims die hun geloof vaarwel zeggen. Afvalligen hebben meer te vrezen van moslims die hun geloof trouw blijven.

Omdat de Nazi’s de Joden vervolgden vanwege hun afstamming, probeerden ze als aanzet tot hun uitroeiingscampagne de Joden hun eigen identiteit juist op te dringen, met Joodse scholen en Joodse kranten. Joden moesten een ster dragen, om ze zichtbaar te maken in de openbare ruimte. Veel moslims daarentegen kiezen er zelf voor hun identiteit duidelijk tot uitdrukking te brengen, en juist dat roept irritatie op. Het dragen van een bourkini wordt daar als voorbeeld van gezien.

Een verbod op hoofddoeken of bourkini’s is ook iets anders dan een verbod voor Moslims om zich in de openbare ruimte te begeven, zoals de Nazi’s dat voor de Joden afkondigden. Het geldt alleen voor moslima’s die die kledingstukken willen dragen. Alevitische vrouwen hebben daar bij voorbeeld geen behoefte aan. We moeten niet in de val trappen dat dat geen goede moslims zouden zijn.

Er zijn allerlei goede redenen waarom mensen hun lichaam op het strand bedekt willen houden. Misschien hebben ze wel geen zwemkleding bij zich. Ze kunnen bang zijn om te verbranden, of om huidkanker te krijgen. Vrouwen kunnen ook geen zin hebben om als lustobject beschouwd te worden, in overeenstemming met de feministische traditie. Of ze kunnen zich generen voor hun vetrollen, wat volgens feministen juist geen rol zou moeten spelen. Mannen trekken zich daar minder van aan, maar zo’n dikke mannenbuik is vaak toch ook geen gezicht.

Vrouwen kunnen het ook onfatsoenlijk vinden om half naakt op het strand te liggen, en ze kunnen dat niet willen omdat hun godsdienst het verbiedt. Dat zijn de motieven voor de bourkini, maar het speelt ook bij andere godsdienstige orthodoxieën zoals refo’s en orthodoxe joden. Dat moeten ze zelf weten, zou je zeggen, maar dat ligt toch een slag lastiger.

In Frankrijk maakt men zich reuze druk over de bourkini omdat dat een religieus symbool zou zijn, net als de hoofddoek. En religieuze symbolen horen niet thuis in de openbare ruimte. Daarom moeten ook keppeltjes en kruisjes verboden worden. Dat is nu echt onzin. Iedereen heeft het recht om in de openbare ruimte te laten zien wie hij is. Priesters en nonnen mogen hun eigen habijt dragen.

Nergens staan er zoveel kruisbeelden langs de openbare weg als in Frankrijk. Ondanks mijn anti-godsdienstige opvoeding heeft mijn vader mij geleerd dat te waarderen als karakteristiek voor het land , net als de Franse kathedralen, die toch ook bijdragen aan de vormgeving van de openbare ruimte. Frankrijk is ook het land van de grote politieke demonstraties in de openbare ruimte, en dat is toch ook geen neutraal gebruik daarvan.
Ik ben dus tegen een verbod op hoofddoekjes en bourkini’s. Iedereen moet gewoon kunnen doen en dragen wat hij wil, zolang anderen er geen last van hebben. Dat laatste is overigens een poly-interpretabel begrip. Kun je er last van hebben wanneer je buurvrouw poedelnaakt in de tuin zit? Moeten vrouwen hun borsten bedekt houden, of is dat discriminatie? En kun je bezwaren hebben tegen diepe decolleté’s op het werk omdat dat afleidt?

Er is echter een ander probleem. Hoofddoekjes en bourkini’s zijn niet echt religieuze symbolen. Wat er religieus aan is, is de achterliggende fatsoenopvatting: je bent als vrouw niet fatsoenlijk gekleed wanneer je je haren niet bedekt en je vormen zichtbaar zijn. Dat laatste schijnt overigens bij de bourkini wel het geval te zijn, zodat er binnenkort wel een fatwa zal worden uitgesproken om de bourkini te verbieden. Daar zal de PVV dan weer schande van spreken.

Maar het achterliggende probleem blijft. Veel moslims hebben een andere fatsoensopvatting dan de meeste autochtonen. Ze willen dat hun dochters als maagd het huwelijk ingaan. De eerste islamitische gastarbeiders kwamen net naar Nederland toen hier de seksuele revolutie uitbrak, en ze moeten het gevoel gehad hebben dat en in een soort Sodom en Gomorra terecht gekomen waren, waar ze hun vrouwen en dochters zoveel mogelijk weg van moesten houden.

Nu zijn fatsoensnormen cultureel bepaald, en hebben ze geen absolute geldigheid. Daarom kunnen ze ook binnen één cultuur in korte tijd verschuiven. Maar fatsoensnormen worden wel overgedragen met de opvoeding. Veel moslimkinderen leren dan dus dat meisjes zonder hoofddoek onfatsoenlijk gekleed zijn. Maar ze krijgen tegelijkertijd les van leraressen met korte rokjes wier vormen duidelijk zichtbaar zijn, en zien in het zwembad meisjes in bikini rondlopen. Dat leidt tot botsingen en geklier. Het verbieden van de hoofddoek en de bourkini is daarvoor geen oplossing. Maar het is wel een probleem.

5 Comments on "Moslims zijn niet de nieuwe joden"

  1. rene van alphen | August 30, 2016 at 7:46 pm | Reply

    ” Een verbod op hoofddoeken of bourkini’s is ook iets anders dan een verbod voor Moslims om zich in de openbare ruimte te begeven, zoals de Nazi’s dat voor de Joden afkondigden. Het geldt alleen voor moslima’s die die kledingstukken willen dragen. Alevitische vrouwen hebben daar bij voorbeeld geen behoefte aan. We moeten niet in de val trappen dat dat geen goede moslims zouden zijn. ”

    Volgens mij trap je hier in je eigen val. Kennelijk vind jij moslims zonder hoofddoek beter dan met.

  2. Wat een ontzettend onsamenhangend artikel – proberen vergelijking van moslims en joden, de verschillen tussen moslims, het verschil tussen het moslimgeloof en cultuur, en het probleem van de hoofddoek in 1 artikel te duiden.
    Alleen over de titel dan: Dat de geschiedenis zich herhaalt, wil niet zeggen dat het elke keer hetzelfde is. Dat geldt hiervoor ook. Benadrukken wat de verschillen zijn versluiert de lering die te trekken is uit de overeenkomsten met de historie. Dus zonder te beweren dat de moslims de joden van de 21ste eeuw zijn, verdient het aanbeveling te kijken wat het populisme met fascistische trekjes zoekend naar een zondebok voor alles voor overeenkomsten heeft met een eerdere erg foute beweging.

  3. Jammer Paul, dat je niet ingaat op mijn reactie op het prima verhaal van Jelmer Renema. Daarin betoog ik vanuit eigen ervaring en observatie dat bourkini’s eerder kunnen bijdragen aan emancipatie van moslima’s in plaats dat die kledingstukken bij voorbaat de vrouwen kort houden en terugwerpen in de Middeleeuwen.

    Helaas ben ik het ook in ander opzicht niet met je eens. Hoewel een vergelijking met de holocaust inderdaad mank gaat en de geschiedenis zich nooit helemaal herhaalt, wil ik je er op wijzen dat al ruim voor 1940 het begrip ‘het joodsche vraagstuk’ regelmatig te beluisteren was – en niet alleen in Nederlandse nazikringen. Maar inderdaad, er zijn ook verschillen. Toentertijd had je het Comité van Waakzaamheid waarin zich linkse intellectuelen hadden georganiseerd. Ik bedoel maar….

    • Paul Bordewijk | September 1, 2016 at 8:28 am | Reply

      Wat het eerste betreft: natuurlijk is dat een argument, maar ik vind het niet de hoofdzaak. Dat is voor mij dat mensen gewoon vrij moeten zijn wat ze aantrekken. Je accepteert dan bovendien dat het de mannelijke omgeving van moslima’s is die bepaalt waar ze heen moeten en wat ze mogen dragen. Dat mag de praktijk zijn, het is wel een onaangename praktijk.

      Wat het tweede betreft: volgens mij lag aan het voor- (en na-) oorlogse antisemitisme vooral afgunst ten grondslag vanwege de positie die juist geassimileerde joden innamen in bedrijfsleven, wetenschap en (gemeente)bestuur. Nu gaat het bij moslims om het risico van aanslagen, maar ook om de onderdrukking van vrouwen en homo’s, en aanvallen op de vrijheid van meningsuiting. Ook hier is een vergelijking weinig verhelderend.

  4. Ja – voor mij is het óók hoofdzaak dat mensen vrij moeten zijn wat ze aantrekken en hoe ze er ‘bijlopen’. Overigens ben ik wel voor een bourkaverbod, omdat in mijn optiek gezichtsbedekking haaks staat op wat in open samenleving wenselijk en noodzakelijk is (om dezelfde reden zie ik niets in vermommingen).

    Maar met de bourkini ligt dat volstrekt anders. En om te beweren dat lichaamsbedekking van moslima’s wordt bepaald door mannen, lijkt mij nogal kort door de bocht. Naar mijn mening is lichaamsbedekking (grosso modo het dragen van een hoofddoek en lange kleding) eerder cultureel en soms zelfs (zoals tegenwoordig in Turkije) politiek-religieus bepaald. Ik ken zelfs voorbeelden van moslimgezinnen waar de ouders – dus ook de vaders – het zeer betreuren dat hun dochters een hoofddoek gaan dragen.

    Ook ben ik het niet eens met je opmerking dat voor- en naoorlogs antisemitisme een grondslag had/heeft vanwege de positie die juist geassimileerde joden innamen in bedrijfsleven, wetenschap en (gemeente)bestuur. Kom op zeg, mijn christelijk-gereformeerde tante Jans (1879-1969) kon in 1965 nog haarfijn uitleggen dat de joden Auschwitz aan zichzelf te danken hadden (‘Ja jongen, de Heere zal zijn volk nooit verlaten, maar ze hebben het er wel naar gemaakt hoor!’). Nou, ze was niet de enige. Om over beruchte antisemieten als Erasmus en Luther maar te zwijgen.

    En voor de rest dient onderdrukking van vrouwen- en homo’s keihard te worden aangepakt en bestraft. Maar dat doe je niet door over bourkini’s te klagen.

Leave a Reply to Kees Walle Cancel reply

Your email address will not be published.


*