TPO: NSB’ers waren ‘betrokken burgers’ met ‘zorgen’

The Post Online is voltooid. De site, waar men zich bezig houdt met het acceptabel maken van vreemdelingenhaat, is op zijn natuurlijke eindpunt beland: bij de rehabilitatie van de nazi’s. Hoofdredacteur Brussen haalt historisch onderzoek aan, waaruit blijkt dat de leden van de NSB niet gemotiveerd waren door antisemitisme, maar dat ze zich bij de NSB aansloten uit maatschappelijke betrokkenheid. Lidmaatschap was een uiting van protest, en een teken van ‘enthousiasme, betrokkenheid, en inzet’.

Brussen’s conclusie? De NSB, die bestond gewoon uit ‘betrokken burgers die zich zorgen maakten’. Het. Staat. Er. Echt.

In een reactie licht hij z’n redenen voor het schrijven van dit stuk toe: de bedoeling was om te laten zien dat links niet het alleenrecht op morele goedheid heeft. “[De] onderzoeker wil juist laten zien dat je samenleving niet kunt indelen in GOED/FOUT op basis van politieke voorkeuren“. Hij trekt een lijn naar de huidige discussie rondom de PVV.

Zelden heb ik iemand het punt zo zien missen. Brussen heeft blijkbaar niets meegekregen van de discussie die al zeventig jaar gaande is over de vraag hoe we de misdaden uit de Tweede Wereldoorlog moeten begrijpen. De observaties die hij als baanbrekend presenteert, liggen al zeventig jaar aan de basis van die discussie.

Hij heeft volledig gemist dat de nazi’s juist zo eng zijn, omdat ze laten zien hoe gemakkelijk gewone mensen tot het doen van verschrikkelijke dingen verleid kunnen worden. Niemand gelooft dat de nazi’s allemaal ‘briesende sadisten’ waren. Als dat zo geweest was, zouden ze altijd marginaal en daarom volstrekt ongevaarlijk geweest zijn. Juist dat het gewone mensen waren, is wat het zo eng maakt.

Het onderzoek vertelt ons niets nieuws: we wisten allang dat mensen om zich om allerlei redenen bij de NSB aansloten. In iedere hoek van Nederland is wel een amateurhistoricus te vinden die dat al gedocumenteerd heeft. Zie bijvoorbeeld hier, hier en hier. Zelfs als je de NSB opzoekt op wikipedia, dan kun je daar lezen dat er in 1945, midden in de Duitse aftocht, nog mensen lid werden, omdat ze de baantjes in wilden nemen van NSB’ers die naar Duitsland gevlucht waren! Er waren mensen die meededen om persoonlijk gewin, omdat ze de wapens wilden opnemen tegen de communisten, of om dat het ze in Nederland te heet onder de voeten geworden was. Bekend is bijvoorbeeld het geval van de kunstenaar Montyn, die naar het oostfront ging om uit het benepen Oudewater te ontsnappen.

Al die gewone mensen met hun persoonlijke redenen droegen bij aan een gruwelijk misdrijf. Bijvoorbeeld: er gingen ongeveer 30.000 Nederlanders naar het Oostfront, een aantal dat vergelijkbaar is met het aantal Nederlanders die in het verzet zaten. Die ‘bezorgde burgers’ hielden in de lente van 1944 bij de Slag bij Narva maandenlang het Soviet-leger tegen, waardoor de holocaust – die op dat moment achter de linies plaatsvond – ongestoord door kon gaan. En ook de mensen wiens betrokkenheid minder ver ging, dragen verantwoordelijkheid: NSB’ers die werkzaam waren als kustwachter of vliegtuigspotter deden werk dat anders door Duitsers gedaan had moeten worden.

En dat is het cruciale punt: dat mensen de gevolgen van hun handelen niet doordenken, maakt ze nog niet minder verantwoordelijk. Als jij je baby in de vensterbank zet en hij valt uit het raam, dan maakt het niet uit of dat je bedoeling was of niet: je bent nog steeds verantwoordelijk. Als jij bij de NSB gaat omdat je de uniformen zo mooi vindt, dan ben je nog steeds verkeerd bezig. Als jij bedenkingen over de maatschappij hebt, dan moet je er voor zorgen dat je daar iets zinnigs mee doet. Dat de Westlanders werkelijk geloofden dat ze een betere samenleving aan het opbouwen waren, ontslaat ze niet van de gevolgen van hun daden. Brussen haalt verklaren en goedkeuren door elkaar.

En als dit onderzoek dan iets bewijst, dan is het dat links gelijk heeft, als het gaat over het fascisme. Ook hier loopt Brussen een dikke zeventig jaar op de rest van de wereld achter. “Mensen die honger hebben en werkeloos zijn, zijn het materiaal waar dictaturen van gemaakt worden” zei Roosevelt in 1944. De gedachte dat juist degenen die sociaal-economisch zwak staan vatbaar zijn voor politieke kwakzalvers, is een argument tegen het serieus nemen van de eisen zoals die door de leiders van zo’n beweging vertolkt worden en voor een linkse economische politiek om nationalistische bewegingen de wind uit de zeilen te nemen. Omdat wat hun kiezers willen haaks staat op de doelen van de partij, moet je om populisten niet te serieus nemen, als ze claimen namens ‘het volk’ te spreken.

Kortom, Brussen zit er drievoudig naast. Hij zit er naast als hij denkt dat deze studie ons iets nieuws vertelt. Hij zit er naast als hij zegt dat de motieven van de NSB’ers er toe doen voor hun morele positie. En het ergste: hij zit er naast wat betreft de implicaties van de feiten die hij aanvoert.

De morele discussie over goed en fout in de oorlog woedt al zeventig jaar, en daar gaat deze studie geen verandering in brengen. De les van de Tweede Wereldoorlog is nou juist hoe gemakkelijk het is om gewone mensen in te zetten voor verschrikkelijke doelen: maar weinig mensen zijn bereid om kampbeul te worden, maar ook Westlanders zijn bereid om geen lastige vragen te stellen, als ze maar hongerig en wanhopig genoeg zijn. Wat zegt het over Brussen dat hij deze morele grijstinten volledig over het hoofd gezien heeft?

Steun mij op Patreon

6 Comments on "TPO: NSB’ers waren ‘betrokken burgers’ met ‘zorgen’"

  1. Ik snap dat het voor linkse haters lastig is om goed te lezen door hun waas van woede maar dat deze “NSB betrokken burgers waren die zich zorgen maakten” is niet mijn conclusie maar die van historicus Van den Berg (vandaar ook dat het ‘Er.Echt.Staat., ik kan het moeilijk niet melden aangezien het de kern van zijn conclusie is).

    Ook de conclusie niet in GOED/FOUT te denken is niet van mij maar van de onderzoeker. Dat laatste sta ik overigens volledig achter: jullie artikel toont al wel aan waar het mis gaat als obsessief in GOED/FOUT denken. Er is geen ruimte voor welke argumentatie dan en het enige doel is de ‘veroordeling’ van de ‘foute’ persoon in kwestie. NSB’ers hebben foute keuzes gemaakt, zo bleek achteraf, dat maakt ze nog geen ‘foute’ mensen, wel mensen die redenen hadden foute keuzes te maken.

    Nu ben ik dat al wel gewend, een dag geen racist/fascist/nazi genoemd is een dag niet geleefd, maar voor de verbreding van een debat is het per definitie dodelijk. Precies dát is de reden waarom mensen zich niet gehoord en onbegrepen voelden, of waarom mensen nu PVV stemmen.

    Overigens ben je zelf nogal in de war met je grijstinten, NSB’ers waren ‘fout’ omdat ze lid waren van een partij die een ‘fout’ gedachtengoed aanhing, namelijk het gedachtengoed dat de industriële massamoord op Joden mogelijk maakte. Dat maakt van alle NSB’rs nog geen massamoordenaars of kampbeulen.

    Precies wat dit onderzoek wil zeggen. Precies ook wat op rancuneuze moralisten geen enkele invloed zal hebben. Het kunnen beoordelen van iemand als ‘fout’ zal noodzakelijk blijven zodat de moralist zich kan blijven verheffen. Op kosten van de ander uiteraard.

    • Waas van woede? Nee, hooguit een glimlach van herkenning. Jij bent nu waar links zeventig jaar geleden was: bij de constatering dat nazisme brede aantrekkingskracht had op mensen die niet stonden te springen om Joden uit te moorden, maar die gewoon een baantje zochten en bereid waren om in ruil voor wat bestaanszekerheid zich niet te druk te maken over wat er om hen heen gebeurde.

      Na de oorlog was die gedachte gemeengoed. Neem het Marshallplan: dat was bedoeld om te voorkomen dat er een herhaling van zetten zou ontstaan, met het communisme in de rol van het nazisme. De (linkse!) Amerikaanse regering wist in 1945 donders goed wat ze moesten doen om dat scenario te voorkomen.

      De hele naoorlogse consensus, met zijn sterke staat, economisch links beleid, en nadruk op antiracisme en mensenrechten is gebaseerd op een observatie waarvan jij denkt dat hij bedacht is door een geschiedkundige uit het Westland in 2017.

      En dat is wat het zo ontzettend grappig maakt: jij hebt van het schuimbekken tegen die consensus je baan gemaakt. Maar je kent blijkbaar niet eens de meest basale ideeën ervan.

  2. Mijn grootvader was voor de oorlog lid van de NSB. Tijdens de oorlog heeft hij zn huis vol onderduikers.
    Veel mensen hebben in eerste instantie de NSB geloofd en later ingezien dat de NSB ‘fout’ was.

  3. De schrijver beoordeelt de situatie van toen vanuit de huidige context en met de kennis van nu. En gaat er daarna vanuit dat hij, met die per definitie verkeerde interpretatie, vergelijkingen kan trekken met de huidige maatschappij. De enigen die de situatie destijds op een juiste manier kunnen beoordelen zijn de mensen die het doorleefd hebben. Het is dan ook aanmatigend om te lezen hoe gemakkelijk de schrijver van dit artikel zijn morele veroordelingen klaar heeft. Het kan toch niet de bedoeling zijn dat de schrijver zich waagt aan hetzelfde superioriteits denken als waar hij alle NSB’ers van beschuldigt?

  4. Hoofdfunctie van woorden als NSB-er, fascist, racist, is die van effectief scheldwoord van het zwaarste (politieke)kaliber. Wie er zichzelf van gevrijwaard waant*, beschikt met dit misdadig idioom in huidig Nederland over de macht om er zijn tegenstanders snel mee uit te schakelen. Noem iemand NSB-er en met de beschaafde publieke opinie op je hand heb je het ‘debat gewonnen’. Meteen. Bij voorbaat. Voorwaarde is wel dat de extreem negatieve akoestische waarden van de flatus vocis NSB-er enz. gehandhaafd blijven. Dat er dan geen praatjes over ‘goeie’ NSB-ers kunnen worden geduld, zal nu geen uitleg meer behoeven.

    *Socialisten! Zo konden ze zich ook na WO II blijven noemen, maar ‘nationalisten’ hadden het moeilijker. Tot op vandaag. Waarom dat zo is, weet ik niet.

  5. Marja de Jong | August 30, 2017 at 7:27 am | Reply

    Voor mij is het commentaar van Brussen het meest interessant, het laatste deel van zijn opmerking: “NSB’ers waren ‘fout’ omdat ze lid waren van een partij die een ‘fout’ gedachtengoed aanhing, namelijk het gedachtengoed dat de industriële massamoord op Joden mogelijk maakte. Dat maakt van alle NSB’rs nog geen massamoordenaars of kampbeulen.” intrigeert mij. Hier is namelijk ineens sprake van een blanke ziel die in verschillende contexten verschillende moralen hanteert. Daar waar de NSB’er wordt schoongepleit van de consequentie van zijn keuze, die nog altijd een keuze was en geen dwang, wordt de moslim voortdurend opgezadeld met zijn verbondenheid aan de daden die in naam van de Islam worden gepleegd.
    Kan Brussen uitleggen waar dat verschil op gebaseerd is?

Leave a Reply to jrenema Cancel reply

Your email address will not be published.


*