Afgelopen zaterdag in Leeuwarden kon je een speld horen vallen toen Samson aankondigde de motie tegen strafbaarstelling van de illegaliteit naast zich neer te leggen. Het ongeloof hing als mist over de zaal: hadden we het goed gehoord? Daarna barstte het los: boegeroep, gefluit. Iemand riep ‘aftreden!’ door de zaal. Wat er gebeurd is op het PvdA-congres is een aanfluiting, en een zichzelf democratisch noemende partij onwaardig. PvdA-ers zijn verstandige, volwassen mensen, die begrijpen dat er soms consessies gedaan moeten worden omdat het land geregeerd moet worden. Maar niet hier. Dit is een punt waarover geen onderhandeling mogelijk is. Het is fundamenteel: geen klopjacht op illegalen in Nederland. Geen boetes voor wie je bent. Nooit meer onderduiken.

Wat het extra schandalig maakt is de argumentatie van Samson. Hij zegt dat hij niet naar het congres kan luisteren omdat hij zijn woord aan de VVD gegeven heeft. Daarmee maakt hij en passant nog even gehakt van de met veel tamtam gepresenteerde van waarde-resolutie, die ging over het breken van de ‘ikke-ikke’-cultuur. Diederik: als we ‘van ik naar ons’ moeten, zou je dan niet eens beginnen met het luisteren naar de grootste ‘ons’ die de partij kent: het congres?

Het enige argument dat het partijbestuur naar voren kon brengen dat we veel terugkregen in ruil voor de strafbaarstelling. Dat toont aan hoe weinig ze van het probleem begrepen hebben: het is juist het feit dat er met fundamentele mensenrechten gekoehandeld wordt dat voor ons onacceptabel is. Natuurlijk zou je kunnen tegenwerpen dat Samson verkozen is door alle Nederlanders, en niet door de PvdA-leden; dus waarom zouden die iets van zijn beleid mogen vinden? Het antwoord is simpel: Samson is verkozen als Kamerlid door het Nederlandse volk, maar ontleent zijn legitimiteit als partijleider aan de interne verkiezing. Hij onderhandelt met Rutte in de rol van voorman van de PvdA. Als hij daarin fouten maakt, is het aan de partij om hem daarin tot de orde te roepen. Als nu blijkt dat dat niet kan, is de verkiezing een wassen neus geweest.

Wat moet er nu gebeuren? We kunnen alleen maar hopen dat Samson de motie naast zich neergelegd heeft om sterker de onderhandelingen met Rutte in te gaan. Die onderhandelingen zijn nu onvermijdelijk. De bewering dat er geen ruimte zou zijn omdat het huidige regeeraccoor voor de VVD aan het randje van het acceptabele zit is natuurlijk onzin: de VVD regeert dit land. Toen de rijken hun eigen crisis in de portemonnee voelden door de zorgpremie, brak de hel los en werd er snel een oplossing gevonden. Het is tijd om die bargaining chip bij de VVD in te lossen: zo erg als jullie het vonden om een paar tientjes meer te betalen voor de zorg van een ander, zo erg vinden wij het dat mensen opgejaagd en opgesloten gaan worden.