Afstand nemen

Nu de gebeurtenissen rondom Charlie Hebdo beëindigd zijn, beginnen de verdachtmakingen. Hebben de moslims wel genoeg afstand genomen? Zo ja, welke moslims dan? Wie hebben zich allemaal de good guys getoond? Wie niet? Het grote mensen-in-hokjes-stoppen is begonnen.

Ik moest denken aan The Tudors, het kostuumdrama over Hendrik de Achtste, de koning van Engeland. Daar kwam een vergelijkbare situatie in voor: Koning Hendrik wil van zijn vrouw scheiden, maar kan geen toestemming krijgen van de kerk. Hij splitst zich af van de kerk, en omdat hij weet dat hij zich daarmee op glad ijs begeeft, eist hij van iedereen in het koninkrijk dat ze een eed zweren dat ze achter hem staan.

Een van zijn adviseurs – Thomas More – weigert de eed af te leggen, en wordt daarom beschuldigd van verraad. Hij zegt dat hij niets misdaan heeft: pas als hij zich door daden tegen de koning keert, kan er van verraad sprake zijn. De koning vindt, dat het weigeren om te zeggen hoe je over iets denkt op zichzelf al een daad van verraad is. Uiteindelijk laat hij More onthoofden.

Het punt is: hoe goed en hoe juist je zaak ook is, op het moment dat je van anderen gaat eisen dat ze zich er op een bepaalde manier over uitspreken, overschrijd je de grens naar tirannie. Het recht om je mond te houden is net zo belangrijk als het recht om jezelf uit te spreken. Het gaat niet om de afstand-nemers. In een democratische maatschappij zou het feit dat je zo’n terreurdaad afkeurt voor zich moeten spreken. Het gaat om de afstands-eisers: de moraalpolitie die de afgelopen dagen rondgelopen heeft met bonnenboekjes: hij is goed, zij is fout, zij zijn goed.

De graagte waarmee er geturfd werd of er wel voldoende moslims aanwezig waren bij de herdenkingsdiensten eergisteren laat zien dat het hen helemaal niet gaat om verdediging van het vrije woord. Het gaat om het uitventen van de juistheid van het eigen standpunt. De moraalpolitie doet me denken aan Mao’s Rode Gardisten, toen het een misdrijf was om niet voldoende enthousiast over de revolutie te zijn. Het is een kwestie van vrijheid van geweten dat Jan Roos van Powned niet kan commanderen dat een moslim zijn loyaliteit uitspreekt – ook als die bij Nederland ligt.

En het gekke is: die moraalpolitie bestaat uit precies dezelfde mensen die paar dagen geleden nog riepen dat alle moslims fout waren. Als dat zo is, wat doet het er dan nog toe? Als je werkelijk in de complotfantasieën van Hans Jansen gelooft, die beweert dat iedere moslim sowieso over zijn overtuigingen mag liegen, wat voor zin heeft het dan om bij te houden naar wat voor bijeenkomsten ze gaan en wat ze zeggen? Als je al zo ver in de Ewige Jude-logica bent afgegleden, wat voor zin heeft het dan nog om je druk te maken om triviale details als wat mensen daadwerkelijk zeggen?

Daar komt nog bovenop dat we deze loyaliteitstest alleen toepassen op moslims. Niemand is het in z’n hoofd opgekomen om van de Noorse ambassadeur te eisen dat hij afstand nam van Breivik. Iets wat dus al verkeerd is wordt erger gemaakt door het feit dat het selectief op een bevolkingsgroep wordt toegepast.

Nederlanders hebben een probleem met vrijheid en elkaar vrij laten; het zijn zulke ongelofelijke kuddedieren. Het vanachter de gordijnen elkaar begluren, het roddelen over de buurvrouw, het elkaar de maat nemen, zit diep in onze volksaard. We moeten leren: het feit dat iets goed is, en het feit dat iets helpt om een probleem op te lossen, betekent nog niet dat je het kunt verplichten. Dat veel moslims hun afschuw uitgesproken hebben van de aanslagen heeft geholpen, maar dat maakt het nog niet afdwingbaar. Ook dat is een aspect van vrijheid, en daar ging het allemaal juist om.

Be the first to comment on "Afstand nemen"

Leave a comment

Your email address will not be published.


*