Duizenden vluchtelingen bereiken wekelijks ons kleine kikkerlandje en natuurlijk leidt dat tot de nodige problemen. Waar moeten al die mensen wonen? Er zijn immers ook veel Nederlanders die nu geen woning kunnen vinden. De wachtlijsten voor betaalbare huurwoningen rijzen de pan uit. Toch zijn het niet de vluchtelingen die de meeste huizen ‘inpikken’. Integendeel: sloop, liberalisering en verkoop, als gevolg van het beleid van de Nederlands overheid, veroorzaken het huidige tekort.
Nederland heeft historisch een grote voorraad aan betaalbare woningen. Ongeveer 2,3 miljoen woningen vallen in de ‘sociale sector’, dat wil zeggen dat de maandhuur minder dan 710 euro is. Het zijn deze woningen die straks toebedeeld zullen worden aan vluchtelingen.
Naar schatting komen er dit jaar 35 duizend vluchtelingen aan, en dat is een flinke hap als je bedenkt dat er jaarlijks slechts 190 duizend huurwoningen beschikbaar komen. Daarvan gaat nu al grofweg eenderde naar woningzoekenden met ‘urgentie’: mensen met medische problemen, noodsituatie of omdat ze uit een sloopwoning komen. Maar er zijn nog andere redenen waarom de sociale woningvoorraad onder druk staat.
In begin jaren negentig besloten de PvdA, VVD en CDA dat Nederland ‘te veel’ betaalbare huurwoningen heeft. Sindsdien is het beleid om, ondanks wachtlijsten en de toenemende vraag, het aantal huurwoningen te verminderen. Stap één is sloop: jaarlijks worden gemiddeld 14 duizend betaalbare woningen gesloopt. Stap twee is de liberalisering van de woningcorporaties: de woningbouwverenigingen van weleer moesten gaan ‘concurreren’ in de ‘vrije markt’. Als gevolg daarvan worden nu jaarlijks 15 duizend sociale huurwoningen verkocht aan private investeerders en particulieren. Bovendien mogen woningcorporaties sommige huurwoningen ‘liberaliseren’, dat wil zeggen: de huur verhogen zonder grens. Naar schatting 128 duizend voormalige betaalbare woningen hebben inmiddels een huur van boven de 710 euro.
Het liberale beleid heeft effect gehad. In 1985 waren 39% van de woningen in Nederland nog betaalbaar. In 2012 is dat afgenomen tot 31%. Als sloop, verkoop en liberalisering er niet waren geweest en we nu dezelfde verhouding als in 1985 zouden hebben, zouden er een half miljoen sociale woningen meer zijn.
U leest het goed. Een half miljoen woningen meer. Niet de vluchtelingen, maar het liberale beleid pikt onze woningen in.
Voor dit artikel is data gebruikt uit de publicatie ‘Cijfers over Wonen en Bouwen 2013’ (https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/onderzoeken-over-bouwen-wonen-en-leefomgeving/documenten/rapporten/2013/04/11/cijfers-over-wonen-en-bouwen-2013), de ‘Rapportage Woonruimteverdeling 2012 Stadsregio Amsterdam’, en RTL berichtgeving over het aantal vluchtelingen.
Interessant begrip van “betaalbare woningen”. Als huurwoningen onder marktwaarde verhuurd worden zijn de daaraan gerelateerde kosten voor de samenleving.
Betaalbare woningen houdt in deze zin dus per definitie in: gesubsidieerd door de belastingbetaler. Waarom moet iemand “betaalbaar” kunnen huren als dat ten koste gaat van het deel van de bevolking dat daar geen aanspraak op kan maken.
Zuiverder is de huren marktconform te laten stijgen, dan is er een grotere prikkel om meer huizen te bouwen. Tegen huidige huurprijzen is het verhuren van “betaalbare wonigen”, vanuit investeringsperspectief totaal niet interessant.
Mensen die echt geld te kort komen om dan een huis te huren kunnen dan via huursubsidie of andere tegemoetkoming oid wel een woning krijgen.
Beste Floris, het concept ‘marktwaarde’ bestaat niet in Nederland. De overheid besteed zo’n 3 miljard euro per jaar aan huursubsidie en zo’n 14 miljard aan hypotheekrenteaftrek. Met zulke bedragen is er geen spel van vrije vraag een aanbod. Los van het feit dat het zeer onwenselijk is om de markt nog meer vrijheid te geven. Ik woon tegenwoordig in Californië, en daar kan je goed zien wat overdreven neoliberaal denken doet met een maatschappij. Mensen die een baan vlak boven het minimumloon hebben worden gedwongen te leven met meerdere families in één kamer.
De enige relevante definite van ‘betaalbaar’ is: kan een huishouden de huur en/of hypotheek betalen? Dan concludeer je dat gezien de huidige salarissen, een meerderheid van de Nederlandse bevolking niet meer dan 700 euro per maand kan betalen aan wonen. En als dat ‘vanuit investeringsperspectief’ niet mogelijk is, moeten we ‘vanuit sociaal perspectief’ daar wat aan doen.
Beste Louk,
We moeten uiteraard oppassen niet in definitiekwesties te verzanden. Echter, er is natuurlijk wel een marktwaarde in Nederland. Dat deze beïnvloed wordt door het woningbeleid van de overheid en kunstmatig hoog gehouden wordt is evident maar er is dus wel een marktwaarde.
Uit de zinsnede: “Los van het feit dat het zeer onwenselijk is om de markt nog meer vrijheid te geven.” spreekt mijns inziens een miskenning van de feiten. Het probleem van de huizenmarkt is juist dat er geen goed functionerende woningmarkt is. Mede door huursubsidie en hypotheekrenteaftrek maar ook verhuurdersheffing, regels mbt hypotheken, grondbeleid, welstandsregels etc. etc. De huizenmarkt is juist niet vrij. Deze wordt aan alle kanten, wellicht goedbedoeld maar met verkeerde uitkomst, beïnvloedt. Dat je in een dergelijke markt excessen krijgt, de paar vrije marktwoningen in de huursector zijn te duur, is logisch maar niet de schuld van de “vrije markt”
Het probleem van jouw oplossing(het uit sociaal perspectief iets doen aan het feit dat een deel van de bevolking de huidige prijzen niet kan betalen) is dat het het fundamentele probleem niet aanpakt, namelijk de verregaande overheidsbemoeienis met de huizenmarkt. Men zou eerst alle verstorende regels er uit moeten halen en dan, voor hen die geen huis kunnen betalen, een regeling treffen.
Pas dan is het zinvol om te spreken over betaalbare woningen en de overheid een rol toe te dichten.
Overigens drukte ik me hiervoor wat onvoorzichtig uit: ik ben er van overtuigd dat als hypotheekrente en huursubsidie afgeschaft wordt, grondbeleid verruimd wordt etc. de huizenprijzen, en daarmee de huurprijzen, aanzienlijk zullen dalen. Dan zullen een hoop woningen opeens wel betaalbaar blijken.
Het was mij volledig duidelijk wat u bedoelde. Typisch geval van: sinds de aderlating is de patient zieker geworden, laten we nog een keertje aderlaten. Ik stel slechts feiten:
1. Of een woning ‘betaalbaar’ is hangt af hoeveel centen u in uw portemonnee hebt.
2. Een meerderheid van de Nederlandse huishoudens kan niet meer dan 700 euro per maand besteden aan wonen.
Laten we dus zeggen dat woningen waar je voor minder dan 700 euro kan wonen betaalbaar is voor de meerderheid van Nederlanders.
3. Sinds de overheid minder doet voor huisvesting (dat is sinds 1994) is het deel betaalbare woningen afgenomen.
Ik begrijp dat u allemaal wilde theorieën en boekenwijsheid heeft over de ‘markt’ en dat soort economen-nonsens, maar de praktijk toont toch echt aan dat een vrije markt zorgt voor onwenselijke en onmenselijke woonsituaties.
Overigens, zegt u zelf niet dat voor minder dan 700 euro voor investeerders totaal niet interessant is om te verhuren? Dat ben ik volledig met u eens. Daarom moeten we dat niet aan investeerders overlaten.
Uw voorbeeld slaat de plank mis. Aderlaten werd gezien als een behandeling maar was dat niet. De woningmarkt is ziek. Dit hoeft niet behandeld te worden, datgene dat de patient ziek maakt moet juist verwijderd worden. En dat is de verregaande overheidsbemoeienis. Dus weg met de hypotheekrenteaftrek etc.
Daarnaast stelt u eerst dat er geen “marktwaarde” bestaat in Nederland door daarna te zeggen dat een vrije markt voor onwenselijke en onmenselijke woonsituaties zorgt.
Het probleem is juist dat er in Nederland een woningmarkt is die aan alle kanten verziekt wordt door de overheid. Eerst de markt verzieken en dan zeggen, kijk de markt functioneert niet goed, hier moeten wij op ingrijpen, is natuurlijk te idioot voor woorden.
De reden dat het nu voor verhuurders niet interessant is om voor huidige (sociale) prijzen te verhuren is omdat de panden en de grond veel te duur zijn. Dat laatste komt door overheidsbemoeienis. Uw oplossing, nog meer overheidsbemoeienis lost het fundamentele probleem niet op.
Ik ben overigens erg benieuwd welk deel van prijstheorie zo wild is.