Het is weer eens bal bij de VVD: de fraudezaak rondom van Rey blijft zich maar uitbreiden, het corrupte Statenlid Hooijmaijers is zich van geen kwaad bewust, en Verheijen drinkt flessen wijn van 127 euro op kosten van de belastingbetaler. Hier is mijn voorspelling: het zal geen biet uitmaken. Hoewel de VVD de grote schandalen-kampioen van Nederland is, zal het ze geen stem kosten bij de aankomende verkiezingen. Waarom?
Het punt is: de VVD zijn ware gelovigen, gelovigen van de vrije markt. En zoals bij iedere ware gelovige zijn ze immuun voor kritiek als het op hun religie aankomt. Hooijmakers heeft herhaaldelijk laten weten dat hij zichzelf niet corrupt vindt, maar dat hij het bedrijfsleven faciliteert. En die rechtlijnigheid zal aanslaan. Het publiek zal bereid zijn de partij zijn misstappen te vergeven, omdat ze een duidelijk verhaal hebben: de overheid is er voor het bedrijfsleven, want daar wordt het geld verdiend. De corruptie die daarbij komt kijken is acceptabele schade in de nobele strijd om van Nederland een ondernemersland te maken.
Daar komt nog bij dat linkse journalisten de kunst van het moddergooien niet meer verstaan. Geenstijl heeft Bert van der Roest, het PvdA-raadslid dat er met de kas van een daklozenkrant vandoor ging, tot symbool gemaakt van alles wat volgens hen mis is met de PvdA. Jos van Rey is er in vergelijking lichtjes vanaf gekomen. In zijn geval werd de connectie met de inhoud van zijn partij niet gelegd; de reden voor zijn corruptie werd eerder gezocht bij zijn Limburgse afkomst. Pas bij Verheijen begonnen mensen het verband te leggen tussen de inhoud van de VVD-ideeën en de verregaande corruptie die die partij teistert.
Maar het echte effect is dit: de kiezer wil gewoon genaaid worden. Als we de keuze hebben tussen een integere, naïeve politicus en een smerige realist, dan kiezen we voor het laatste. Kiezers willen geen politicus die ze aardig vinden, ze willen een politicus die sterk genoeg is om voor hun belangen op te komen. De VVD profiteert van het Berlusconi-effect: het is misschien een boef, maar het is een stoere boef.
Het is precies om die reden dat het breed uitgevente rechtvaardigheidsgevoel van de PvdA zo dodelijk is. Als je de kiezer alleen je goede bedoelingen te bieden hebt, blijf ieder spatje modder aan je kleven. Als je een breed, wollig, kumbaya-gevoel tot middelpunt van je politiek denken maakt, is ieder schandaal er een te veel. Als je geen duidelijk eigen verhaal hebt, dan zal het politiek gesprek altijd om je beperkingen en niet om je mogelijkheden gaan. Je kunt beter corrupte ideoloog zijn dan goedbedoelende wereldverbeteraar; daar trek je politiek gezien veel meer stemmen mee.
Ik weet niet of ik het met je eens ben Jelmer. Ik ken geen mensen die het wel aanlokkelijk vinden als iemand bijvoorbeeld fraudeert. Ik denk juist dat het een beeld bevestigt dat de politiek vooral goed voor zichzelf zorgt en dat dat een deel van onze bevolking in de armen van partijen drijft die daarvan gebruik maken of waarvan men denkt dat ze tenminste wel iets doen. Dat vind ik opvallend bij van Reij in Roermond. Men vindt toch vrij breed dat hij wel veel voor elkaar heeft gekregen in Roermond en dat vinden mensen nu eenmaal ook belangrijk. In gelul kun je niet wonen en mensen willen ook gewoon dat dingen geregeld zijn. En tja, daar zorgen dat soort mensen wel weer voor. Dus moeten we niet onze integriteit loslaten, maar er wel voor zorgen dat dingen geregeld zijn.