Stel je hebt een politiek idee dat eigenlijk in ieders belang is, maar nog steeds niet is ingevoerd. Dan ga je eens op zoek waarom dat eigenlijk zo is. Als je er dan achter komt dat er eigenlijk geen enkele goede reden is waarom we er niet morgen mee zouden beginnen, dan schrijf je dat op.

Wat is dat idee? Het is een ontzettend logisch, eerlijk en economisch verantwoord idee en alsnog hebben we het nog niet op de agenda staan in Den Haag. Het is een eerlijke en economisch verantwoorde erfbelasting. Belasting klikt misschien nooit zo sexy, maar denk even met me mee.

Hoe werkt erfbelasting nu?

De situatie is momenteel als volgt. Als in Nederland iemand overlijdt dan gaat de erfenis naar de erfgenamen. Over de erfenis die iemand ontvangt betaalt diegene belasting. De hoogte van de belasting hangt af van twee zaken: de relatie die je met iemand hebt en de waarde van de erfenis.

Over een gedeelte van de erfenis hoeft men geen belasting te betalen. Dit heet de vrijstelling. Als je echtgenoot overlijdt mag je € 636.180 sowieso belastingvrij erven en als je ouder overlijdt ongeveer € 20.148. Om helder te krijgen hoeveel de erfbelasting is die je wel moet betalen kijken we naar onderstaand tabelletje:

(Bron: Website Belastingdienst)

Stel, ik erf als kind van één van mijn ouders in totaal een ton. Dan betaal ik over € 79.852 erfbelasting (€ 100.000 min de vrijstelling van € 20.148). Deze belasting is dan dus 10%. Ik betaal € 7.985 aan de fiscus en erf ik de rest. Effectief betaal ik dus 7,9% belasting over de erfenis.

In 2010 is onder aanvoering van de VVD deze ‘sterftaks’ nogmaals verlaagd. Laat me eens uitleggen waarom je hier vanuit alle hoeken tegen zou moeten ageren.

Meer belasting op erven = meer werkgelegenheid en groei

Het lollige is dat economen die ingewikkelde economische tijdschriften volpennen het hier al jaren over eens zijn. De u mogelijk bekende heren Piketty en Saez schreven er in het toonaangevende blad Econometrica bijvoorbeeld al meermaals over. Laat ik hun argumenten eens begrijpelijk proberen te maken.

Een van de belangrijkste zorgen van onze huidige economie is de immense druk die de belasting op arbeid op onze economie en onze werkgelegenheid heeft. De afgelopen decennia is de belasting op arbeid in vergelijking met andere belastingen (vermogensbelasting of erfbelasting) veel harder gestegen. Willen we werkgelegenheid bevorderen en mensen aannemen aantrekkelijk maken, dan kan door het verhogen van de erfbelasting de belasting op arbeid naar beneden. Zo maken we werken en mensen laten werken aantrekkelijker.

Een volgend argument is dat het verhogen van de erfbelasting de groei van de algehele Nederlandse economie aanjaagt. Vrij logisch: als men weet dat een groter gedeelte (dan de momenteel schamele 7,9%) aan belasting betaald moet worden, dan geven meer mensen hun centen uit voor hun dood. Mensen geven meer uit, dus meer algehele groei.

In belastingland is men het er globaal gezien over eens dat belastingen een zo min mogelijk verstorende werking op de economie zouden moeten hebben. Belastingen op vermogen, consumptie of arbeid zijn relatief verstorende belastingen. Ze grijpen best rigoureus in de financiële gang van zaken in ons leven. Ook verstoren ze markten van vraag en aanbod nogal flink. Laat nu iedereen net één ding met elkaar gemeen hebben: dood gaan we allemaal. Erfbelasting is de enige belasting die het economisch verkeer tijdens iemands leven totaal niet verstoort.

Let op, dit is dus geen algehele belastingverhoging. Dat is totaal niet het doel. Het is een verschuiving die een positief effect heeft op de werkgelegenheid en de economie.

Voor conservatieve rechtse mensen is ‘efficiëntie’ ongeveer wat ‘wereldvrede’ is voor linkse mensen: het uiteindelijke doel. Het interessante is dat zelfs als je efficiëntie als een utopia ziet, je een hogere erfbelasting juist zou moeten steunen.

Als u mogelijk niet met de economische argumenten meegaat, dan misschien het simpelste argument van allemaal. Waarom zouden sommige mensen welvaart zomaar mogen krijgen en anderen ervoor moeten werken? Waarom zouden we een soort toevalsfetisjisme aanhouden als het gaat om als wiens kind je geboren wordt, en voor de rest van onze maatschappij braaf streven naar gelijke kansen? Het simpele antwoord is dat we dit juist niet moeten doen. Niet je wieg, maar je werk zou lonend moeten zijn. Dus laten we minder belasting op verdiend werk heffen en meer op onverdiende erfenissen.

Ja maar het voelt onrechtvaardig!?

Het gevoel is soms de vijand van de ratio. Je verliest een dierbare en moet ook nog eens hogere belasting betalen over de erfenis die zij jou wilden geven. Dit voelt vreemd. Let erop dat dit echt een manier van verwoorden is. Wat heb jij gedaan om deze voorsprong ten opzichte van jouw niets ervende tijdsgenoten te verdienen? Welk moreel recht heb jij op iets dat iemand anders verdient heeft? Als we willen dat gelijke startposities in het leven serieus genomen worden, en niet een prachtige holle frase blijven. Als we de groeiende kloof in onze samenleving, die grotendeels door ongelijke startblokken komt, echt willen aanpakken. Dan gaan we niet door met 7,9% belasting.

Ook het argument dat je toch echt gewerkt hebt voor dit geld en toch zelf wel mag beslissen wie het krijgt na je dood, gaat niet op. Ten eerste heb ‘jij’ het verdiend, en niet jouw erfgenamen. Het is voor de erfgenamen een nieuw, onverdiend, inkomen, maar dan opeens met amper belasting. Ten tweede is het zo dat je voor iedere vorm van inkomen gewerkt hebt en er belasting over betaalt moet worden. Het doet er niet toe of het erfbelasting is of inkomensbelasting. De enige vraag die we als maatschappij moeten stellen is hoe we de belasting gaan binnenhalen. Als blijkt dat belasting innen een stuk eerlijker en economisch verantwoorder kan als we het via een hogere erfbelasting doen, laten we dat dan doen.

60% is optimaal

Waarom dan die 60%? Dat hebben razend slimme econometristen bedacht. In essentie komt het erop neer dat je met belasting een balans moet vinden tussen gelijkheid en efficiëntie. Als je wilt dat de effecten op arbeidsproductiviteit, consumentenbestedingen en de hoogte van overige belastingen positief blijven, dan is 60% erfbelasting ongeveer het meest handige. Bij een nog hogere erfbelasting valt te verwachten dat de drive om hard te werken afneemt en mensen onverstandig weinig zullen sparen. Als we een progressieve belasting bij erfenissen belangrijk vinden, valt er zeker nog na te denken over hogere tarieven voor hogere erfenissen.

Als je op economische gronden een hogere erfbelasting wil bestrijden ga je zeiknat. Als je stelt dat je voor gelijke kansen bent, maar dit stelselmatig vergeet als het gaat om het belasten van erfenissen, simpelweg omdat je rijke mensen wil matsen. Prima. Succes met het politiek uitleggen, dat gaat meestal wat moeilijk met hypocrisie. Van socialist tot liberaal, van sociaaldemocraat tot sociaalliberaal, ideologisch en praktisch gezien is dit een fijn plan.
De vraag die we ons als samenleving moeten stellen is de volgende: wat vinden we als maatschappij belangrijker: meer mensen een baan en een gezondere economie, of het recht van de happy few om hun nageslacht met een nog grotere voorsprong aan het leven te laten beginnen? Ik weet het wel. Ik zie uw verkiezingsprogramma tegemoet.

Dit stuk is geplaatst in het kader van de Publieke Tribune stukjesschrijfwedstrijd. Wouter Welling is betrokken bij de beweging Positief Links. Positief Links lanceert elke week een positief idee in een opiniestuk. Deze ideeën worden later dit jaar gebundeld in een Toekomstprogramma. Heb je ook een innovatief en positief idee? Neem contact op via contact@postieflinks.nl en doe mee! Geen zin om een stuk te schrijven maar wel benieuwd naar frisse ideeën, kom dan naar de derde Ideeënfabriek van Positief Links op 17 juni in Amsterdam.