Het gekke aan Brexit is dat het remain-kamp pas na het referendum echt campagne is gaan voeren. In de periode nadat het Verenigd Koninkrijk stemde om uit de EU te gaan, ontstond er een golf van nieuwe politieke activiteit. Niet alleen ontstonden er massale pro-EU demonstraties in alle grote steden (wanneer is de laatste keer dat je dat gezien hebt?), er werden nieuwe initiatieven ontplooid zoals The new European, een krant die bedoeld was om tegenwicht te bieden aan de anti-EU pers. Hoewel de krant in eerste instantie bedoeld was als een tijdelijk project, is hij nu wegens succes voortgezet.

Ook het establishment sprak zich pas echt uit toen het referendum al verloren was. Als je bijvoorbeeld naar de officiële statements van de universiteiten kijkt – voor en na het referendum – dan zie je voor het referendum vooral bloedeloos gepraat over subsidies die verloren gaan. Pas na het referendum komen de echt ter zake doende emotionele argumenten naar voren: dat een universiteit intrinsiek een internationale gemeenschap is, dat open grenzen zuurstof aan een universiteit geven en dat de universiteiten hun buitenlands personeel door dik en dun zullen blijven steunen.

Dit alles is een aardige illustratie van de malaise van links. We zijn zo ontzettend bezig met fatsoenlijk gevonden worden, dat we pas echt durven te protesteren als we in een situatie terecht komen waarin dat fatsoen er niet meer toe doet. De pro-EU campagne werd gehinderd door het feit dat het telkens een ‘ja, mits’ verhaal was. De anti-EU campagne had een simpel narratief, met de EU als de grote boosdoener en een vrijgemaakt Engeland als einddoel. Daartegenover had het eerlijke verhaal weinig kans.

Het laat ook zien dat niets zo dodelijk is voor een politieke beweging als volledig succes. Dat zag je al bij UKIP: die is het nog steeds niet gelukt om een nieuwe partijleider te vinden. Maar meer in het algemeen: de pro-brexit coalitie staat nu aan het roer, en moet daarom antwoord geven op allerlei praktische vragen.

En dan blijkt ineens hoe fragiel het hele zaakje was: de pro-brexit coalitie is langzaam uit elkaar aan het vallen tussen de meer nationalistische elementen, die een zo stevig mogelijke breuk met de EU willen, en de zakenwereld, die koste wat kost toegang tot de Europese interne markt wil behouden. Het lijkt erop dat die eerste gaan winnen, maar niet zonder slag of stoot. Het Britse kabinet rolt de afgelopen weken vechtend over straat, met ministers die strategisch lekken naar de pers in de hoop hun tegenstanders een hak te zetten. Gematigden en hardliners vechten elkaar te tent uit.

Tegelijkertijd heeft het verlies van het referendum een opwekkend effect gehad op de pro-Europese beweging. De Liberal Democrats zijn uit de kast gekomen als volledig pro-EU, en hebben beloofd dat zij een tweede referendum zullen houden, zodra er een duidelijk voorstel voor een deal op tafel ligt. Die houding heeft ze geen windeieren gelegd: terwijl de partij in 2015 nog weggevaagd werd in de landelijke verkiezingen, doen ze het dit jaar in lokale verkiezingen ontzettend goed. In de tussentijdse verkiezing om David Cameron’s vrijgekomen zetel kwamen ze als tweede binnen met 30% van de stemmen, terwijl ze vorig jaar nog maar 6% haalden.

Labour heeft voor precies de tegenovergestelde strategie gekozen: een linkse agenda die Brexit als uitgangspunt neemt, met een nieuwe investeringsbank, sterkere posities voor vakbonden, arbeidersbestuur in grote bedrijven, en een stevig nee tegen TTIP. De Labour-positie is een teken aan de wand voor links in de EU: het is maar zeer de vraag of een land dat zich aan de EU-regels moet houden zo’n anti-globalistische politiek zou mogen voeren.

Hoe gaat het verder na Brexit? Het is moeilijk te zeggen. De belangrijkste vraag is hoe snel het May lukt om de onderhandelingen te voeren, terwijl ze haar instabiele ministersploeg onder de duim houdt. Als het lukt om een deal te krijgen voor 2020, dan heeft zij de touwtjes in handen. Zo niet, dan wordt Brexit inzet van de volgende verkiezingen. Als de pond het zo slecht blijft doen, en de banken werkelijk weglopen, en de Lib Dems het zo goed blijven doen, dan kan het brexit-verhaal nog een onverwacht einde krijgen.

Steun mij op Patreon