De plannen om promovendi hun welverdiende werknemersrechten af te pakken hebben een nieuwe vermomming gekregen. In de vorm van een ‘experiment’ probeert Minister Bussmemaker alsnog om promovendi alsnog als studenten te laten tellen. De Actiegroep Promotiestudent is een petitie begonnen om haar te vragen hiermee te stoppen.

Nederland is wereldwijd beroemd om het feit dat het zijn promovendi goed behandelt. Dat zie je terug in onze reputatie: een Nederlandse promotie is wat waard. Overal over de wereld kun je Nederlandse gepromoveerden vinden – zowel in bedrijven als op topuniversiteiten – en van over de hele wereld komen mensen om in Nederland te promoveren of om met Nederlandse promovendi te werken. Kortom: het stelsel verzekert Nederland van een plek in het hart van de moderne wetenschap.

Als ik me even beperk tot mijn eigen vakgebied – de natuurkunde – dan staat Nederland ongeveer op de derde plek in de informele pikorde, na Zwitserland en de VS. In Zwitserland heeft men eenzelfde systeem als wij; de salarissen liggen zelfs nog wat hoger. De vergelijking met de VS laat zien wat er kan gebeuren al je je promovendi slecht behandelt. De omstandigheden op Amerikaanse universiteiten zijn zo erbarmelijk dat er amper meer een Amerikaan wil promoveren. De oplossing? Zoals de Amerikaanse economie draait op geleend Chinees geld, draaien de amerikaanse universiteiten op geleende Chinese (en Indiase) promovendi. Wanneer die weggaan, zal het hele systeem met donderend geraas instorten.

Het voorstel om promovendi hun werknemersrechten te ontnemen is in detail neergesabeld door de Raad van State. Zij onderschrijven het argument dat het Nederlandse stelsel een sterkte is. De Raad van State stelt in zijn advies: “Invoering van dit promotietraject brengt wel het grote risico met zich dat besturen van universiteiten in de huidige economische situatie op grote schaal trajecten voor werknemers-promovendi gaan vervangen door de goedkopere trajecten voor promotiestudenten.”. Bovendien stellen ze vast dat de kans groot is dat talentvolle studenten hun heil of in het buitenland zullen zoeken, of naar in het bedrijfsleven zullen vertrekken. De Raad wijst erop dat het niet realistisch is om te denken dat studenten na vijf jaar bachelor en master nog eens vier jaar van een beurs gaan leven.

Kortom, het bursalenstelsel is een recept voor afbraak van kwaliteit, en Amerika laat zien hoe het je academische omgeving uitholt. Wat drijft politici en bestuurders dan om het bursalenstelsel alsnog in te voeren? Deels is het gewoon minachting voor het wetenschappelijk handwerk. Zoals overal in Nederland wordt er ook in de academie neergekeken op de gewone man – en dat betekent in dit geval promovendi, want die staan onderaan de ladder. Als er bezuinigd moet worden, komt het daar terecht.

Van een prominente voorstander van het stelsel kregen wij te horen dat er uit de wens om gewoon betaald te worden een ‘negen-tot-vijf’-mentaliteit sprak, die niet paste bij promovendi. Hier zien we die minachting in zijn zuiverste vorm. We vragen ons af of deze man weleens gekeken heeft hoe laat in de kantoren van zijn promovendi ‘s avonds het licht uit gaat; dat zal niet om vijf uur zijn.

Een andere reden is financieel. De universiteiten krijgen per promovendus een vast bedrag: de zogenaamde promotiebonus. Als je dus meer promovendi aflevert, krijg je meer geld. Echter, het is de vraag of dat het waard is. Er zijn significante verborgen kosten in het spel. Het maar zeer de vraag of die onbetaalde promovendi nog bereid zullen zijn om alle neventaken die ze nu doen uit te voeren. Immers, als de universiteit niks om jou geeft, waarom zou jij dan wat om de universiteit geven?

Promovendi geven onderwijs, organiseren congressen, tijdschriften en andere belangrijke onderdelen van de wetenschappelijke infrastructuur. Dat zal allemaal door iemand anders gedaan moeten worden. Het bursalenstelsel betekent dus of het aannemen van een hele bak nieuwe studentassistenten, of het nog verder verhogen van de werkdruk van universitair docenten.

Kortom: het bursalenstelsel is slecht voor de nederlandse academie. Er spreekt minachting uit voor het wetenschappelijk handwerk, het zal de kwaliteit van het onderwijs en onderzoek uithollen, en het levert financieel weinig op. Wij verwerpen de notie de maatregel van Bussemaker een experiment is. De uitslag staat immers al vast: promotiestudenten zullen goedkoper lijken, terwijl ze in werkelijkheid het wetenschappelijk klimaat in Nederland om zeep zullen helpen. Teken de petitie, zodat we het plan kunnen tegenhouden.

Teken de petitie op http://www.ipetitions.com/petition/promotiestudent/ . Wil je meer weten? Kijk op onze site http://promotiestudent.wordpress.com/