Er gaan ineens stemmen op om munten en bankbiljetten af te schaffen, en mensen te verplichten giraal te betalen. Der Spiegel bracht dit weekend het bericht dat daar voor wordt gepleit door vooraanstaande economen (‘wirschaftsweiser’) als Bofinger, Rogoff en Summer. En vanochtend schreef Peter de Waard in de Volkskrant dat de Deense regering dat al met ingang van 2016 zou willen invoeren.

Uit dat laatste blijkt dat het afstemmen van de euro in 1992 door de Deense bevolking een onverwacht gevolg kan krijgen: was Denemarken toegetreden tot de EMU dan zouden eurobiljetten en –munten daar wettig betaalmiddel zijn, en had Denemarken zich niet zomaar kunnen onttrekken aan de Europese regels. Een beetje wel overigens, volgens een website van het ministerie van Financiën kun je in Nederland met een wettig betaalmiddel nu al niet overal betalen, maar wat dan wel de betekenis van het begrip wettig betaalmiddel is, staat er niet bij.

De directe aanleiding voor het afschaffen van het chartaal geld lijkt te zijn het optreden van negatieve rentes. Banken kunnen die niet door berekenen aan hun rekeninghouders, want die komen dan in grote getale hun geld opeisen om in het in een oude matras te bewaren. Schaf het chartale geld af, en je kunt als bank negatieve rentes in rekening brengen zonder dat de rekeninghouders een alternatief hebben. Macro-economisch is dat ook goed: zo stimuleer je mensen hun geld uit te geven.

Omdat dit misschien niet iedereen overtuigt, gooit men het ook op de wetshandhaving. Wanneer elke betaling door banken geregistreerd wordt, lopen zwartwerkers veel sneller tegen de lamp, en dat geldt ook voor drugstransacties en andere criminele activiteiten. Daarmee heeft men een punt. Maar hierbij kan men ook proberen het laaghangend fruit eerst te plukken, alvorens zo’n rigoureuze maatregel te nemen.

De ECB geeft bankbiljetten van € 100, € 200 en € 500 uit. Voor je normale huishouding heb je die niet nodig. Ik heb een keer meegemaakt – in Oostenrijk – dat er biljet van € 100 uit een PIN-automaat kwam, en was toen heel verrast. In Amerika gaat men niet verder dan biljetten van $ 100, grotere worden niet meer uitgegeven. Zo stimuleert de ECB dat criminelen liever contant geld in euro’s hebben dan in dollars, want voor dollars heb je vijf maal zoveel koffers nodig.

In feite faciliteert de ECB zo de criminaliteit, en het heeft mij wel eens verbaasd dat de top van de ECB niet om die reden al lang achter de tralies is verdwenen. Maar de euro werd daar wel sterker van. Wil je de criminaliteit bestrijden, dan kun je beginnen geen bankbiljetten met hoge waarden meer uit te geven, en de in omloop zijnde biljetten van onwaarde te verklaren als betaalmiddel, en alleen nog op naam terug te nemen. Dat wordt een mooi spektakel.

Afschaffing van alle bankbiljetten betekent dat je mensen een deel van hun vrijheid ontneemt. Je dwingt iedereen tot het bezit van een computer, waarbij je mensen ook nog op kosten jaagt omdat ze verplicht zijn die computer te beveiligen. Geld geven aan een straatmuzikant wordt zo ook heel ingewikkeld.

Maar het betekent ook een verdere inbreuk op onze privacy. Die wordt al bedreigd doordat de NS onze reisgegevens bijhoudt en de politie onbeperkt kentekens fotografeert. Er woedt een juridisch gevecht om onze bel- en internetgegevens. Nu komt daar bij dat al onze betalingen zichtbaar worden.

Het argument is steeds dat zo beter kan worden opgetreden tegen strafbare feiten. Maar dan weet ik er nog wel een. Waarom verplichten we niet iedereen tot het dragen van een enkelband zodat van iedereen de hele dag door kan worden vastgelegd waar hij of zij zich bevindt. Dan was het veel gemakkelijker geweest de moordenaar van Els Borst te vinden. En we kunnen dan het terrorisme nog veel beter bestrijden.

U vindt dat een vervelend idee? Maar u heeft toch niets te verbergen? Toch wilt u geen enkelband? Laten we dan ook voorkomen dat onze bankrekening zich ontwikkelt tot een bancaire enkelband.