We hebben allemaal wel een PVV-oom; zo eentje die ervan houdt om de kerstdagen op te vrolijken met een flinke rant tegen asielzoekers, de armen of belastingen. Voor het geval dat jij in discussie met je oom belandt, zijn hier wat feiten om hem mee om de oren te slaan:

Mythe: Armen zitten allemaal in de bijstand

Feit: Werkende armen vormen de meerderheid van de armen van Nederland.

In 2013 publiceerde het CBS cijfers waaruit bleek dat net iets meer dan de helft van de armen een baan heeft. Je moet dan denken aan schoonmakers of postbezorgers, maar bijvoorbeeld ook boeren. Een significant deel van de werkende armen zijn ZZP’ers.  Schijnconstructies spelen een grote rol in het onder het sociale minimum duwen van deze groep. Er is veelal sprake van deeltijdwerk of werk waar geen sociale bescherming wordt opgebouwd (korte contractjes, telkens ontslagen worden, etcetera). Veel werkende armen zijn bovendien alleenstaande moeders, die zorg en werk moeten combineren.

Mythe: Asielzoekers kosten bakken met geld

Feit: Asielzoekers kosten 0.3% van de totale overheidsuitgaven

Dit is een favoriete mythe van Wilders, en in zijn kielzog een hele serie praatjesmakers, zoals Gerard Joling. Kijken we op de website van de rijksbegroting, dan zien we dat er onder het kopje ‘vreemdelingen’  ongeveer 700 miljoen word uitgegeven. Daar zit alles in, van de IND (die bepaalt of asielzoekers mogen blijven) tot het COA, dat verantwoordelijk is voor het runnen van de asielzoekerscentra, tot klein bier als de subsidie aan Vluchtelingenwerk.

700 miljoen klinkt als een enorme bak geld, totdat je bedenkt dat de totale uitgaven van de rijksoverheid ongeveer 250 miljard bedragen. Met andere woorden: 0.3% van het geld dat de overheid uitgeeft wordt aan vluchtelingen besteed. Het komt neer op iets meer dan 20.000 euro per vluchteling. Dat is meer dan bijvoorbeeld de bijstand voor een alleenstaande (8100 euro per jaar), maar als je bedenkt dat van die 20.000 ook nog het hele systeem betaald moet worden dat bepaalt of iemand in Nederland mag blijven, dan valt het allemaal reuze mee.

Mythe: Bijstand is voor eeuwig

Feit:  De meeste mensen zitten minder dan drie jaar in de bijstand. De mensen die langer dan dat in de bijstand zitten, zijn vooral 45+-ers.

Hier zijn de gegevens voor de gemeente Leiden, die ze net online gezet heeft. Van de mensen die in de bijstand terecht komen verblijft de grootste groep daar minder dan een jaar. Meer dan de helft heeft na drie jaar de bijstand weer verlaten.

Hoe snel je weer werk vindt, hangt vooral af van je leeftijd. Jongeren blijven vaak maar heel kort in de bijstand: twee derde van de Leidse jongeren is er na een jaar weer uit. Voor ouderen is het veel moeilijker om weer werk te vinden. Het ‘granieten dossier’ van mensen die meer dan drie jaar in de bijstand verblijven bestaat voor twee derde uit mensen die ouder zijn dan 45.  Het is algemeen bekend hoe lastig het is voor hen om op dit moment werk te vinden. Als je naar de mensen kijkt die meer dan een decennium in de bijstand zitten, dan is 85% ouder dan 45 en bijna dan helft ouder dan 55.

Hoe representatief zijn deze gegevens voor Nederland? Op veel plekken staan de gegevens niet zo netjes uitgesplitst als in Leiden, maar in de getallen die beschikbaar zijn, lijken op die van Leiden aan te sluiten.

Mythe: de verzorgingsstaat is onbetaalbaar geworden

Feit: Misgelopen belastingopbrengsten maken de verzorgingsstaat onbetaalbaar.

We hebben de verzorgingsstaat onbetaalbaar gemaakt, door met name bedrijven zich aan hun verplichtingen te laten onttrekken. Hoewel het moeilijk is om de totale niet geïnde belastingen te schatten, kunnen we twee getallen redelijk schatten: de Nederlandse schaduweconomie en de hoeveelheid geld die de overheid misloopt wegens belastingontduiking via multinationals. De totale misgelopen belastingen als gevolg van deze twee redenen samen wordt geschat op 47 miljard, of tewel 6% van het BBP, of tewel drie keer het begrotingstekort uit 2013!

En dan hebben we het nog niet eens over het geld dat buitenlandse overheden mislopen wegens het Nederlandse belastingparadijs. Er loopt naar schatting 8000 miljard (10% van de totale wereldhandel) aan winst door Nederland. Van de 20 grootste beursgenoteerde Portugese bedrijven waren er in 2013 19 in Nederland gevestigd met een brievenbusmaatschappij. Vergeet niet dat we via de EU Portugal in 2011 een bail-out hebben moeten geven. Zo snijden we onszelf in de vingers.

En dan hebben we het nog niet eens over de verlaging van de venootschapsbelasting. Die heeft nu een toptarief van 25%, terwijl dat een decennium geleden nog 35% was. Het is dus niet alleen zo dat bedrijven er mee weg komen om minder belasting te betalen dan zou moeten, maar het bedrag dat we van ze vragen wordt ook nog eens steeds kleiner. Het deel van de belastingen dat opgehoest wordt door arbeid te belasten wordt steeds groter: van 48% in 2001 naar 58% in 2012.

Mythe: We worden overspoeld door criminele Marokkanen

Feit: er waren in 2012 zevenhonderd importhuwelijken. Immigratie en emigratie houden elkaar ongeveer in evenwicht, op ongeveer tweeduizend elk.

En als het over criminaliteit gaat: ja, Marokaanse Nederlanders zijn zwaar oververtegenwoordigd. Maar daar valt veel op af te dingen. Allereerst: de gemiddelde leeftijd in de Marokaanse gemeenschap ligt lager, en jongeren zijn nou eenmaal crimineler. Ten tweede zijn er sociaal-economische factoren. Als je die twee factoren meeneemt daalt de vijf-tegen-een oververtegenwoordiging waar Wilders zo graag mee zwaait naar een twee-tegen-een oververtegenwoordiging: een Marokaanse jongere is statistisch gezien twee keer zo vaak met de politie in aanraking geweest als een autochtone jongere uit hetzelfde soort gezin.

Waar komt dat verschil vandaan? Kort antwoord: het is ingewikkeld, maar het ligt in ieder geval niet aan de Marokkaanse cultuur. Als dat zo zou zijn, zou je verwachten dat in Duitsland of België de Marokkaanse gemeenschap ook crimineler is dan gemiddeld, en dat is niet het geval. Hoogleraar Frank Bovenkerk over de Nederlandse Marokkaan:

“Marokkaanse jongeren manifesteren zich in hun vrijgevochtenheid en binnen de straatcultuur als echte Nederlanders. In Marokko heeft de bevolking niet de minste moeite om Nederlandse Marokkanen (terugkeerders of vakantiegangers) te herkennen aan hun lompe optreden”