Ik heb een hekel aan politieke voorspellingen, maar te veel mensen hebben gevraagd wat ik van de Griekse situatie denk om er niet iets van te zeggen.

Volgens mij is het cruciale gegeven dit: de Grieken willen het onmogelijke. Uit opiniepeilingen blijkt dat de Grieken in de Euro willen blijven, maar tegelijkertijd blijkt ook dat ze een einde willen aan het door Europa opgelegde bezuinigingsbeleid. Die combinatie is onmogelijk, omdat zo lang als Griekenland in de Eurozone blijft de Europese instituties zullen eisen dat alle schulden afbetaald worden, en dat betekent: bezuinigen.

Daarmee zit Syriza voor een probleem. Ze moeten een van beide teleurstellen: of de Euro uit, of bezuinigingen accepteren. Mijn interpretatie is dat Syriza voor zichzelf besloten heeft dat uit de Euro stappen het minder slechte alternatief is. Zij zullen, net zoals zovelen, tot het inzicht gekomen zijn dat onder de huidige politieke omstandigheden de kosten van een crisis in de Eurozone in z’n geheel op de gewone burger afgewenteld worden. Het alternatief – geld bijdrukken en inflatie aanmoedigen – is immers uit naam van ‘stabiliteit’ verboden. Meedoen aan de Euro betekent een neerwaartse spiraal van loonmatiging en afbraak van de verzorgingsstaat.

Syriza wil de Euro uit, maar de Grieken willen dat niet. Dus moet Syriza de situatie zo bewerken dat een exit uit de Euro niet de val van de Griekse regering betekent. Als je die aanname maakt, valt alles op zijn plaats. De enige manier om dat te doen is om Europa zo kwaad te maken dat ze de Grieken eruit flikkeren. Om dit te bereiken, hebben ze twee dingen gedaan:

Allereerst: ze hebben de onderhandelingen getraineerd. Varoufakis was het symbool van deze strategie. Hoewel ik absoluut sympathie heb voor de Grieken is duidelijk dat de strategie altijd geweest is om tijd te rekken, met documenten waarop minuten voor de deadline op gereageerd werd, voorstellen die halverwege werden teruggetrokken, enzovoorts. Dat traineren hebben ze zolang volgehouden, totdat Europa zijn dreigementen wel ten uitvoering moest brengen.

Nou is het punt: een geloofwaardig dreigement geeft je meer macht dan het uitvoeren ervan. Het grote dreigement van Europa was dat als Griekenland uit de Euro zou stappen, de banken op slot zouden gaan en er chaos zou komen. Nu zijn de banken op slot, maar is Griekenland nog steeds in de Euro. Daarmee is Europa zijn machtsmiddel kwijt. Bovendien is voor de gewone Griek de stap naar buiten de Euro steeds kleiner gemaakt. Inmiddels is bijna twee derde daar niet meer bang voor.

Ten tweede hebben ze het democratisch tekort gebruikt om de EU van zijn technocratisch aura te ontdoen. Daarmee bedoel ik het volgende: een heel deel van de sympathie die mensen voor de Duitse positie hadden kwam voort uit het imago dat de Duitsers zichzelf aangemeten hadden. Zij waren neutrale boekhouders die in een disfunctioneel Balkanland orde op zaken zouden stellen. Tsipras heeft dat masker afgerukt door het gebrek aan Europese democratie tegen hen te gebruiken.

Telkens wanneer een Duitse minister voor het plaatsen van een technocratisch regime in Athene pleit, of wanneer Dijsselbloem of Junker zich mengt in de interne politieke discussies van een soeverein land wordt duidelijk dat het hier om een ordinaire belangenstrijd gaat: onverantwoordelijke schuldenaars tegenover even onverantwoordelijke schuldeisers. Het is in de afgelopen tijd duidelijk geworden dat de Noord-Europese houding tegenover Griekenland vooral ingegeven is door de belangen van de eigen banken, en niet door die van de Griekse (of Europese) burgers. Daarmee verdampt de hoop op een andere koers van Europa tegenover Griekenland. Zo wordt de Grieken duidelijk gemaakt wat hun opties echt zijn.

Door deze twee dingen worden de geesten rijp gemaakt voor het Griekse uittreden uit de euro. Ik denk overigens dat dat op termijn in het belang van de Grieken zal zijn. Ik deel de analyse waarop het Griekse beleid vermoedelijk gebaseerd is, en denk dat enkel kwijtschelding en uittreding Griekenland nu nog kunnen helpen. Voor de nabije toekomst kunnen we nog een aantal keer de herhaling van zetten verwachten: Griekenland wil niet springen, en Europa wil (nog) niet duwen. Pas als Tsipras de Europeanen werkelijk het bloed onder de nagels vandaan gehaald heeft, Europa gedwongen heeft al zijn kaarten uit te spelen, en de Griekse bevolking ervan overtuigd is dat er geen deal gesloten kan worden, dan kan de door Syriza gewenste uittreding volgen.